Bilgi Paketi / Ders Kataloğu
Türkiye Türkçesi I
Ders Kodu: TDE183
Ders Türü: Zorunlu
Ders Grubu: Lisans
Eğitim Dili: Türkçe
Staj Durumu: Yok
Teori: 4
Uyg.: 0
Kredi: 4
Laboratuvar: 0
AKTS: 5
Amaç

Türkiye Türkçesiyle ilgili bilgi ve becerileri geliştirmek. Modern Türkçedeki sözcükleri işlevlerine göre tanıtmak. Ekeylemlerin kökenini, kullanımını ve kelime gruplarının yapısını açıklamak.

Özet İçerik

Türkiye Türkçesinin tarihî dönemleri ve gelişim çizgisi; Ural-Altay dilciliğinin durumu ve Türk dilinin bu bilim dalı içerisindeki yeri; bu çerçevede Türkçenin özellikleri; dil-kültür ilişkisi; Türkçe kelimelerle alıntı kelimelerin yapı ve ses bakımından ayırt edici özellikleri; ses ve şekil bilgisi.İşlevlerine göre sözcük türleri. Ekeylem kökeni ve kullanım Yargısız anlatımlar

Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Doç. Dr. Ali İhsan YAPICI
Öğrenme Çıktıları
1.Ortaöğretimden getirilen Türk Dili grameriyle ilgili bilgileri akademik bakış açısıyla yeniden değerlendirebilme ve geliştirebilme birikimi kazanmak.
2.Türk Dilinin seslik (fonetik) özelliklerini bütün ayrıntılarıyla kavrayarak Türk Dilinin dünya dilleri içindeki fonetik farklılıklarını ve üstünlüklerini görebilme, onlarla karşılaştırabilme birikimi kazanmak.
3.Türk Dilinin biçimlik (morfolojik) özelliklerini bütün ayrıntılarıyla kavrayarak Türk Dilinin dünya dilleri içindeki morfolojik farklılıklarını ve üstünlüklerini görebilme, onlarla karşılaştırabilme birikimi kazanmak.
4.Türk dilinin hece çeşitlerini ve yapısını kavrar.
5.Türkçenin dünya dilleri arasındaki yerini ve tarihî gelişimini kavrar.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
1.Ergin, Muharrem; Türk Dil Bilgisi, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1984.
2.Korkmaz, Zeynep; Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), TDK Yayınları, Ankara, 2003.
3.Banguoğlu, Tahsin; Türkçenin Grameri, TDK Yayınları, Ankara, 2007.
4.Deny, Jean; Türk Dili Gramerinin temel Kuralları, TDK Yay., Ankara, 2004.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
1. Hafta - Teorik
Dilin tanımı ve dil olgusu. Dil bilimi ve dil bilgisi tanımları üzerinde tartışma, dil biliminin yan dalları.
2. Hafta - Teorik
Yeryüzünde diller ve yakınlıkları, dil aileleri, dil grupları.Kuzey-Doğu-Batı Türkçeleri ve gelişimleri, konuşma dili, yazı dili.
3. Hafta - Teorik
Yeryüzünde diller ve yakınlıkları, dil aileleri, dil grupları. Boğumlanma noktası, ötümlü ve ötümsüz sesler.
4. Hafta - Teorik
Dünyada konuşulan ve yazılan Türk lehçeleri. Sesin tanımı ve içeriği, seslerin çıkarılması.
5. Hafta - Teorik
Ünlü ve ünsüzler, ünlülerin özellikleri, ünsüzlerin özellikleri. Harf, alfabe ve hece.
6. Hafta - Teorik
Seslerin birleşmeleri, ses olayları. Türkçe kökenli kelimelerdeki başlıca ses özellikleri.
7. Hafta - Teorik
Türkçe kelimelerdeki başlıca ses değişmeleri.
8. Hafta - Teorik
Kelimenin tanımı ve içeriği, kelimenin ses ve şekil yapısı.
9. Hafta - Teorik
Kelime kökleri, köklerin özellikleri, isim ve fiil kökleri. Ekler hakkında genel bilgiler, eklerin menşei, özellikleri .
10. Hafta - Teorik
Eklerin sınıflandırılması: Yapım ekleri ve çekim ekleri. İsim ve fiil çekim ekleri.
11. Hafta - Teorik
İsim ve fiil yapım ekleri.
12. Hafta - Teorik
Gövde, dilde yeni kavramları karşılama yolları, yeni kelime türetme kuralları.
13. Hafta - Teorik
Yardımcı sesler, kök-ek çözümlemesi.
14. Hafta - Teorik
Fiilimsi ekleri ve işlevleri.
Değerlendirme
Değerlendirme TürüAdetYüzde
Ara Sınav (Vize)1%40
Dönem Sonu Sınavı (Final)1%60
İş Yükü Hesaplaması
EtkinlikSayısıÖn HazırlıkSüreToplam Iş Yükü (Saat)
Kuramsal Ders140456
Ödev130131
Ara Sınav116117
Dönem Sonu Sınavı120121
TOPLAM İŞ YÜKÜ (Saat)125
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
PÇ-1
PÇ-2
PÇ-3
PÇ-4
PÇ-5
PÇ-6
PÇ-7
PÇ-8
PÇ-9
PÇ-10
OÇ-1
1
OÇ-2
2
2
OÇ-3
2
2
OÇ-4
OÇ-5
Adnan Menderes Üniversitesi - Bilgi Paketi / Ders Kataloğu
2026