Bilgi Paketi / Ders Kataloğu
Osmanlı Kanunnameleri ve Toprak Hukuku
Ders Kodu: TAR341
Ders Türü: Bölüm Seçmeli
Ders Grubu: Lisans
Eğitim Dili: Türkçe
Staj Durumu: Yok
Teori: 2
Uyg.: 0
Kredi: 2
Laboratuvar: 0
AKTS: 3
Amaç

Öğrencilere Osmanlı Devleti’ndeki adalet ve kanun yapma ve uygulama kavramlarının ne denli önemli olduğunu kavratmak. Osmanlı devletinin hukuki sistemi ile ekonomik yapısının birbiriyle sıkı sıkıya bağlı olduğunu göstermek.

Özet İçerik

Kanunnâmelerin hukuki tahlilleri, tahrir (genel sayım) defterleri ile yayınlanan kanunnamelerin ilişkisi, farklı Osmanlı eyaletlerinde yürürlüğe konan kanunlar arasındaki farklılıklar, Osmanlı Devletindeki Adaletnâmeler, toprak hukuku ve tarımsal üretim ile ilgili kanun hükümleri ve taşradaki en önemli kanun adamı olarak kadının görev ve yetkileri hakkında öğrencilere bilgi vermek.

Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Doç. Dr. Bülent ÇELİK
Öğrenme Çıktıları
1.İslam hukukunun tarihsel süreçte nasıl meydana geldiğini anlayabilme.
2.Osmanlıdaki şer’i-örfi hukuk kavramları konusunda bilgi sahibi olabilme.
3.Tarımsal üretim ve vergilendirme ile toprak hukuku arasındaki bağları öğrenebilme.
4.Hukuki yönü ön planda olan bazı Osmanlı padişahlarının yaptığı hukuki düzenlemeleri kavrayabilme.
5.Adalet kavramı ve yönetim ilişkisi arasındaki bağlantıyı kavrayabilme.
6.Osmanlıdaki mahkeme kayıtlarından çeşitli örnekleri yorumlayabilme.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
1.Halil İnalcık, Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar –I, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 2021.
2.Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Kronik Kitap, İstanbul 2019.
3.Halil İnalcık, Osmanlı’da Devlet, Hukuk ve Adalet, Kronik Kitap, İstanbul 2020.
4.Halil İnalcık, “Adaletnameler” , Belgeler II, 3-4:49-145. Ankara 1965.
5.(Ed.) Çağlar Keyder-Faruk Tabak, Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1998.
6.Colin Imber, Şeriattan Kanuna. Ebussuud ve Osmanlı’da İslami Hukuk, , İstanbul 2004.
7.İlber Ortaylı, Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı, Kronik Kitap İstanbul 2020.
8.Kollektif, Son Dönem Osmanlı Hukuk Düşüncesi Meseleler, Fikirler ve Kurumlar, İLEM, İstanbul 2021.
9.Halil İnalcık, Doğu Batı Makaleler I, Doğu Batı Yayınları İstanbul 2018.
10.Halil İnalcık, Doğu Batı Makaleler II, Doğu Batı Yayınları İstanbul 2024.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
1. Hafta - Teorik
İslam’ın ilk dönemlerinden Osmanlı Devleti’ne kadarki süreçte İslam hukuku. Oluşumu, farklılıkları.
2. Hafta - Teorik
Osmanlı’da yöneticilerin adalete verdikleri önem.
3. Hafta - Teorik
Osmanlı şer’i ve örfi hukuk ayrımı. Nedenleri.
4. Hafta - Teorik
Tımar sistemi, tarımsal üretim ve vergilendirme.
5. Hafta - Teorik
Osmanlı’da kanunname kavramı. Sancak ve Eyalet kanunnameleri.
6. Hafta - Teorik
Taşra Yöneticileri ve Tarımsal üreticilerin hukuki durumu.
7. Hafta - Teorik
Osmanlı hukukunun alt konularıyla ilgili çeşitli mahkeme kayıtlarının öğrencilere sunumu.
8. Hafta - Teorik
Fatih Sultan Mehmed ve Örfi Kanunnamesinin tahlili.
9. Hafta - Teorik
Kanun konusunda özel bir padişah: I. Süleyman ve kanun yapıcılığı.
10. Hafta - Teorik
Şeyhülislam Ebussuud ve fetvaları.
11. Hafta - Teorik
XVII. Yüzyıl’da eyaletlerde görülen kargaşalar ve bunların tarımsal üretime etkileri.
12. Hafta - Teorik
Adaletname kavramı ve Padişahların yayınladıkları Adaletnameler.
13. Hafta - Teorik
Osmanlı hukukunun alt konularıyla ilgili çeşitli mahkeme kayıtlarının öğrencilere sunumu.
13. Hafta - Ön Hazırlık
Eldeki arşiv malzemesinden konuyla ilgili belgelerin taranarak seçilmesi.
14. Hafta - Teorik
Osmanlı hukukunun alt konularıyla ilgili çeşitli mahkeme kayıtlarının öğrencilere sunumu.
14. Hafta - Ön Hazırlık
Eldeki arşiv malzemesinden konuyla ilgili belgelerin taranarak seçilmesi.
Değerlendirme
Değerlendirme TürüAdetYüzde
Ara Sınav (Vize)1%40
Dönem Sonu Sınavı (Final)1%60
İş Yükü Hesaplaması
EtkinlikSayısıÖn HazırlıkSüreToplam Iş Yükü (Saat)
Kuramsal Ders142256
Ara Sınav18210
Dönem Sonu Sınavı110212
TOPLAM İŞ YÜKÜ (Saat)78
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
PÇ-1
PÇ-2
PÇ-3
PÇ-4
PÇ-5
PÇ-6
PÇ-7
PÇ-8
PÇ-9
PÇ-10
PÇ-11
PÇ-12
OÇ-1
4
3
4
OÇ-2
4
OÇ-3
OÇ-4
OÇ-5
3
OÇ-6
Adnan Menderes Üniversitesi - Bilgi Paketi / Ders Kataloğu
2026