Bilgi Paketi / Ders Kataloğu
Osmanlı Paleografyası I
Ders Kodu: TAR231
Ders Türü: Zorunlu
Ders Grubu: Lisans
Eğitim Dili: Türkçe
Staj Durumu: Yok
Teori: 2
Uyg.: 0
Kredi: 2
Laboratuvar: 0
AKTS: 3
Amaç

Osmanlı Paleografyası I dersinde, bürokrasisinde kullanılmış olan yazı çeşitleri hakkında genel teorik bilgileri vermeyi, yazı alet ve edevatına dair genel bilgilerin verilmesi ve kullanılan Rika, Nesih, Sülüs, Talik, Divani ve Siyakat gibi yazı türlerinin tanınması, incelenmesi ve okunması konusunda yeterlilik kazandırılması amaçlanmaktadır.

Özet İçerik

Osmanlı Paleografyası I dersi içerik olarak, Türk-İslam yazı türlerine dair genel bilgiler verir, bu yazı türlerinden 6 tanesinin okunmasına dönük bir çalışma evreninden oluşmaktadır. Osmanlı Paleografyası I dersi öğrenci etkileşimini esas alan ders işleme yöntemi ile öğrencilerin okuma konularında uygulamalı çalışmalar ve ödevlerle ilgili yazı türleri hakkında okuma becerisi kazandıracak bir içerikle donatılmıştır.

Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Prof. Dr. Musa GÜMÜŞ
Öğrenme Çıktıları
1.Öğrenci öğrendiği yazı türlerinin paleografik unsurları (yazı kalemi mürekkep vs) hakkında bilgi sahibi olur.
2.Öğrenci Paleografyanın tarihçilik, arşivcilik, belge eleştirisi gibi alanlarla ilişkisini kavrayarak bu ilişkilerin ortaya çıkardığı ürünler hakkında bilgi sahibi olur.
3.Osmanlı Paleografyası dersini alan öğrenci, İslam hat ve yazı sanatının genel seyri hakkında bilgi sahibi olarak Osmanlı döneminde kullanılan yazı türlerini tarihsel boyutta da ele alabilir.
4.Osmanlı Paleografyası dersini alan öğrenci, Osmanlı Türkçesi yazılmış belgelerin yazı türlerini ayırt eder, bu yazı türlerini dikkate alarak yazının dönemsel olarak ne zaman yazıldığını kabaca belirleyebilir.
5.Öğrenci aldığı öğretim neticesinde Osmanlı döneminde yazılmış olan Rika, Talik, Divani nesih, sülüs ve siyakat gibi yazı türü belgeleri okuyarak transkribe edebilir.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
1.Mübahat Kütükoğlu, Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatika), İstanbul 2024.
2.Şemseddin Sami, Kamûs-ı Türkî, İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul 2017
3.Ferit Devellioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2023
4.M.Tayyib Gökbilgin, Osmanlı Paleografya ve Diplomatik İlmi, İstanbul 2013.
5.Said Öztürk, Osmanlı Arşiv Belgelerinde Siyakat Yazısı ve Tarihi Gelişimi, İstanbul 1996.
6.Ahmet Uğur, Epigrafi ve Paleografi, Osmanlıca Tarihi Metinler, Kayseri 1994.
7.Yılmaz Kurt, Osmanlı Türkçesi Dersleri, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2023.
8.Yılmaz Kurt- Muhammed Ceyhan, Osmanlı Paleografyası ve Osmanlı Diplomatikası, Akçağ Yayınları, Ankara 2018
9.Şinasi Tekin, Osmanlıca El Kitabı I-II: Osmanlıca Metinlerin Çevriyazısı ve Tıpkıbasımlar, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2022
10.Şinasi Tekin, Eski Türklerde Yazı, Kâğıt, Kitap ve Kâğıt Damgaları, Dergâh Yayınları, İstanbul 2015.
11.Muharrem Ergin, Osmanlıca Dersleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 2020.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
1. Hafta - Teorik
Paleografya Kavramı hakkında bilgi, paleografya ile diplomatika, epigrafi ve kodikoloji ilişkilerinin açıklanması ve paleografya ilminin önemine dair açıklamalar.
2. Hafta - Teorik
Türk-İslam hat sanatı ve bunun ürettiği yazı türleri hakkında genel bilgiler ve Türklerin kullandığı yazı türleri ve kullanılan alanlara dair bilgiler.
3. Hafta - Teorik
Türk-İslam hat sanatı ve bunun ürettiği yazı türleri hakkında genel bilgiler ve Türklerin kullandığı yazı türleri ve kullanılan alanlara dair bilgiler.
4. Hafta - Teorik
Yazı sanatında kullanılan malzemeler kullanım alanlar ve yazı türleri ile olan ilişkiler hakkında bilgiler
5. Hafta - Teorik
Yazı sanatında kullanılan malzemeler kullanım alanlar ve yazı türleri ile olan ilişkiler hakkında bilgiler.
6. Hafta - Teorik
Rika türü yazıya giriş alfabe tanıtımı ve üzerinde incelemelerin yapılması
7. Hafta - Teorik
Rika yazı türü örnek metinlere bakış ve okuma alıştırmaları I
8. Hafta - Teorik
Rika yazı türü örnek metinlere bakış ve okuma alıştırmaları II
9. Hafta - Teorik
Rika metin okuma ile Talik türü yazıya giriş alfabe tanıtımı ve üzerinde incelemelerin yapılması
10. Hafta - Teorik
Rika metin okuma ile Talik yazı türü örnek metinlere bakış ve okuma alıştırmaları
11. Hafta - Teorik
Rika metin okuma ile Talik yazı türü örnek metinlere bakış ve okuma alıştırmaları
12. Hafta - Teorik
Rika ve Talik yazı türü metin okuma ve Nesih türü yazıya giriş alfabe tanıtımı ve üzerinde incelemelerin yapılması
13. Hafta - Teorik
Rika ve Talik yazı türü metin okuma ve Nesih yazı türü örnek metinlere bakış ve okuma alıştırmaları
14. Hafta - Teorik
Rika ve Talik yazı türü metin okuma ve Nesih yazı türü örnek metinlere bakış ve okuma alıştırmaları
Değerlendirme
Değerlendirme TürüAdetYüzde
Ara Sınav (Vize)1%25
Dönem Sonu Sınavı (Final)1%35
Kısa Sınav (Quiz)2%15
Ödev10%25
İş Yükü Hesaplaması
EtkinlikSayısıÖn HazırlıkSüreToplam Iş Yükü (Saat)
Kuramsal Ders141242
Ödev15510
Kısa Sınav2228
Ara Sınav1516
Dönem Sonu Sınavı113013
TOPLAM İŞ YÜKÜ (Saat)79
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
PÇ-1
PÇ-2
PÇ-3
PÇ-4
PÇ-5
PÇ-6
PÇ-7
PÇ-8
PÇ-9
PÇ-10
PÇ-11
PÇ-12
OÇ-1
3
4
2
2
2
3
2
2
1
1
2
1
OÇ-2
4
5
1
2
3
3
1
1
1
1
1
1
OÇ-3
1
5
1
1
2
3
4
1
2
1
1
1
OÇ-4
3
1
1
2
1
3
2
2
2
2
1
1
OÇ-5
3
1
2
1
4
1
2
3
2
1
1
1
Adnan Menderes Üniversitesi - Bilgi Paketi / Ders Kataloğu
2026