Bilgi Paketi / Ders Kataloğu
Mitoloji III
Ders Kodu: REH339
Ders Türü: Bölüm Seçmeli
Ders Grubu: Lisans
Eğitim Dili: Türkçe
Staj Durumu: Yok
Teori: 2
Uyg.: 0
Kredi: 2
Laboratuvar: 0
AKTS: 3
Amaç

Öğrencilere Türk mitolojisindeki inanç sistemleri hakkında bilgi vererek, onların bu bilgilerini arkeoloji, tarih, sanat tarihi gibi farklı disiplinlerle ilişkilendirmelerini sağlamak amaçlanmaktadır. Bu temel amacın yanı sıra öğrenciler, Türk mitolojisinde geçen sembollerin ve anlatıların Ortadoğu ve Yakındoğu coğrafyasındaki benzer örnekleri ile karşılaştırarak incelemeleri amaçlanmaktadır.

Özet İçerik

Bu ders kapsamında Türklerde Şamanizm inancı, bu inanç sisteminde yer alan tanrılar ve ruhlar, Gök Tanrı inancı, Türklerde yaradılış ve türeyiş efsaneleri hakkında bilgi verilerek Oğuz Kağan ve Ergenekon destanları ile Dede Korkut hikayeleri incelenecektir.

Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Doç. Dr. Vedat ACAR
Öğrenme Çıktıları
1.Mit-destan-masal arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları bilir
2.Türk inanç sisteminin önemli yapı taşlarından biri olan Şamanizm hakkında bilgi edinir
3.Türk mitolojisinde yaradılış konusunda bilgi edinir
4.Türk mitolojisindeki gökyüzü ile ilişkili tanrıları/ruhları öğrenir
5.Türk mitolojisindeki yer-su tanrıları/ruhlarını tanır
6.Türk mitolojisinde yeraltı alemine mensup ruhlar/tanrılarını tanır
7.Türk mitolojisinde türeyiş efsaneleri hakkında bilgi edinir
8.Türk mitolojisinde ateş, ağaç, demir ve mağara unsurlarının önemini kavrar
9.Türk mitolojisindeki önemli mitleri ve destanları öğrenir
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
1.Bayat, F. (2009). Mitolojik Zıtlık Paradigmasında Baba-Oğul Mücadelesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2/6, 63-70.
2.Çoruhlu, Y. (2017). Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı Yayınları.
3.Ergin, M. Dede Korkut Kitabı. Milli Eğitim Basımevi.
4.Çakmak, T.F. (Edt.), Turist Rehberleri İçin Genel Mitoloji, Detay Yayıncıık, Ankara, 2021
5.Mömin, S. (2013). Şamanizm ve Günümüzdeki Kalıntıları: Uygur Toplumundaki Tabular Üzerine, Ulakbilge, 1 (1), 79-89.
6.Ögel, B. (2014). Türk Mitolojisi I-II Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları: Ankara.
7.Roux, J.P. (2017). Eski Türk Mitolojisi, Bilge Su Yayınları: Ankara.
8.Turan, M. Türk Destanları: Açıköğretim Fakültesi Anadolu Üniversitesi Yayınları.: Eskişehir.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
1. Hafta - Teorik
Mit-destan-masal arasındaki benzerlikler ve farklılıklar hakkında bilgi verilecektir
2. Hafta - Teorik
Tarihsel süreç içerisinde şamanizm, şamanizm inancına göre evrenin bölümleri ve bu inanç sisteminde ateş ve ocak kültleri hakkında bilgi verilecektir
3. Hafta - Teorik
Şamanın kim olduğu, görevleri, şamanın ilk ortaya çıkışına dair ortaya atılan efsaneler, şamanlık görevinin nasıl verildiği, şamanın göğe ve yeraltına yolculuğu ile şaman öldükten sonra ne tür ayinlerin yapıldığı hakkında bilgi verilecektir
4. Hafta - Teorik
Şaman elbiselerine ve bu elbiselerde ve şaman davulunda betimlenen sembollere değinilerek şaman tören ve dualarıyla ilgili (ölünün ruhunun ölüler diyarına götürülme ayini, şifa ayini) bilgi verilecektir
5. Hafta - Teorik
Şamanist tanrı ve ruhlar hakkında genel bir değerlendirme yapılarak Türklerde Gök Tanrı inancı, Gök Tanrı’nın sembolü olan “kurt” motifi, diğer Yakındoğu ve Ortadoğu mitolojileriyle karşılaştırmalı olarak işlenecektir
6. Hafta - Teorik
Şamanizm inancındaki gökyüzü ile ilişkilendirilen tanrı ve ruhlar (Ülgen, Yayık, Suyla, Karlık, Utkuucı) hakkında bilgi verilecektir
7. Hafta - Teorik
Şamanizm inancında yeryüzü ve yer altı ile ilişkilendirilen tanrı ve ruhlar (Yo-Kan, Talay-Kan, Umay, Erlik, Al-Bastı,Kara Koncolos, Kara Kura) hakkında bilgi verilecektir
8. Hafta - Teorik
Altaylarda yaratılış konusuna değinilerek Türk mitolojisinde Tanrı katından kovulma hadisesi kutsal metinlerle (Tevrat, Kuran-ı Kerim) karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır. Bunun yanı sıra Erlik’in gökyüzünden sürülmesi ve sonrasında tanrının yeryüzüne çeki düzen vermeleri için Mangdaşire, Şal Yime ve Maytere ismindeki ruhları görevlendirmesine değinilecektir
9. Hafta - Teorik
Türk mitolojisinde dünyayı üstünde taşıyan balık, kaplumbağa ve öküz tasvirleri hakkında bilgi verilerek Wu-sunlar, Kao-çiler ve Göktürklerde türeyiş ile ilgili efsanelere değinilecektir
10. Hafta - Teorik
Gökten düşen bir dolu tanesinden türeyiş, gökten inen bir ışıktan türeyiş, ağaç kabuğundan türeyiş konuları işlenerek Türklerde Ata-Mağarası kavramı hakkında bilgi verilecektir
11. Hafta - Teorik
Ergenekon destanı hakkında bilgi verilerek Büyük İskenderin Yaptırdığı Kapı, Kuran-ı Kerim’de Kehf suresinde zikredilen Zulkarneyn peygamber hakkında anlatılanlar (Ye’cuc ve Me’cuc kavimleri) ile söz konusu destan arasındaki benzerlikler ve farklılıklara değinilecektir
12. Hafta - Teorik
Oğuz Kağan destanı (Doğumu, Gergedanı öldürmesi, Göğün kızı ile evlenmesi, Yerin kızı ile evlenmesi, Oğuz’un akınları, ülkesini oğulları arasında paylaştırması) hakkında bilgi verilecektir
13. Hafta - Teorik
Ortadoğu ve Yakındoğu coğrafyasına ait mitolojilerde baba-oğul mücadelesi (Büyük Hun İmparatoru Mete, Oidipous, Oğuz Kağan)hakkında bilgi verilerek Türk mitolojisinde Dede Korkut’un önemine değinilecektir
14. Hafta - Teorik
Dede Korkut’un belli başlı hikayeleri (Duha Koca oğlu Deli Dumrul, Basat ile Tepegöz, Pay Püre Bey oğlu Bamsı Beyrek, Dirse Han oğlu Boğaç Han) Yunan mitolojisinde geçen benzer mitlerle (Admetos-Alkestis, Odyssseus-Polyphemos, Odysseus-Penelope) karşılaştırmalı olarak incelenecektir
Değerlendirme
Değerlendirme TürüAdetYüzde
Ara Sınav (Vize)1%40
Dönem Sonu Sınavı (Final)1%60
İş Yükü Hesaplaması
EtkinlikSayısıÖn HazırlıkSüreToplam Iş Yükü (Saat)
Kuramsal Ders142256
Ara Sınav1819
Dönem Sonu Sınavı19110
TOPLAM İŞ YÜKÜ (Saat)75
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
PÇ-1
PÇ-2
PÇ-3
PÇ-4
PÇ-5
PÇ-6
PÇ-7
PÇ-8
PÇ-9
PÇ-10
PÇ-11
PÇ-12
PÇ-13
PÇ-14
PÇ-15
PÇ-16
OÇ-1
3
2
5
3
2
1
1
1
1
1
1
1
4
2
4
4
OÇ-2
3
2
5
3
2
1
1
1
1
1
1
1
4
2
4
4
OÇ-3
3
2
5
3
4
1
1
1
1
1
1
1
4
2
4
4
OÇ-4
3
2
5
3
2
1
1
1
1
1
1
1
4
2
4
4
OÇ-5
3
2
5
3
2
1
1
1
1
1
1
1
4
2
4
4
OÇ-6
3
2
5
3
2
1
1
1
1
1
1
1
4
2
4
4
OÇ-7
3
2
5
3
2
1
1
1
1
1
1
1
4
2
4
4
OÇ-8
3
2
5
3
2
1
1
1
1
1
1
1
4
2
4
4
OÇ-9
3
2
5
3
2
1
1
1
1
1
1
1
4
2
4
4
Adnan Menderes Üniversitesi - Bilgi Paketi / Ders Kataloğu
2026