Bilgi Paketi / Ders Kataloğu
Bizans Mimarisi I
Ders Kodu: SAT205
Ders Türü: Zorunlu
Ders Grubu: Lisans
Eğitim Dili: Türkçe
Staj Durumu: Yok
Teori: 2
Uyg.: 0
Kredi: 2
Laboratuvar: 0
AKTS: 3
Amaç

Derste, Hıristiyanlığın ortaya çıkışı ile başlayan süreçte, ilk Hıristiyan topluluğun oluşumu ve Hıristiyanlığın yayılmaya başladığı Erken Hıristiyanlık Dönemi ibadet mekanları incelenmektedir. Bu ders, öğrencilerin Erken Hıristiyanlık ve İlk Bizans Dönemlerinde bir ibadet mekanı olarak Kilise mimarisinin ortaya çıkışı ve gelişimi ile plan özelliklerini öğrenmelerini; dönemin yapısal karakterini çözümleyerek kavramalarını amaçlar.

Özet İçerik

313 Milano Fermanı ile birlikte, Hristiyanlığın serbest bir inanç olmasıyla ortaya çıkan ilk anıtsal kiliselerden 9. yüzyıla kadar Anadolu ve Akdeniz çevresindeki inşa edilmiş olan kiliseler, plan şekillerine göre, gruplara ayrılarak ele alınmaktadır. Roma gelenekli Erken Hristiyanlık ve İlk Bizans Dönemi Anıtsal Dini Mimarlık örnekleri içinde: Bazilikalar: Helenistik Bazilikalar, Tonozlu Bazilikalar, Kubbeli Bazilikalar. Merkezi Planlı Yapılar: Kare-Dairesel-Çokgen Planlı Yapılar. Biçimlerine ve işlevlerine göre ayrıntılı olarak tanımlanmaktadır. Bizans Mimarisi I dersinde, kiliselerin ortaya çıkışı, gelişimi, plan özellikleri yöresel farklılıkları ile karşılaştırılarak incelenmektedir.

Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Prof. Dr. Mustafa Kemal ŞAHİN
Öğrenme Çıktıları
1.“Bazilika” kavramının ortaya çıkışı, Romalı kimliğinden arınması ve Hristiyan ibadet mekanı haline gelmesi sürecini ayırt etme, Bazilika mimarisiyle ilgili temel kavram ve terimleri öğrenme.
2.Örtü şekillerine göre Bazilikaları Gruplandırma.
3.Erken Hristiyanlık ve İlk Bizans Dönemlerinde inşa edilmiş kiliselerin tipolojik ayırımını kavrama.
4.Erken Hristiyanlık ve İlk Bizans Dönemlerinde inşa edilmiş kiliselerin plan ve süsleme özellikleri açısından kendinden önceki ve sonraki dönemlerde inşa edilmiş aynı ya da farklı işlevlerdeki yapılarla karşılaştırarak Bizans Mimarisi içindeki yerini değerlendirme.
5.İnsan-İnanç-İbadet-Mekan ilişkilerini ve bunun mimariyi biçimlendirmesini tartışma.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
1.BECKWITH, J., Early Christian and Byzantine Art, The Pelican History of Art, 1979
2.BRENK, B., Spätantike und Frühes Christentum, Oldenburg 1980.
3.EYİCE, S., Karadağ (Binbir Kilise) ve Karaman Çevresinde Arkeolojik İncelemeler, İstanbul 1971.
4.KOCH, G., (Çev. A. Aydın), Erken Hristiyan Sanatı, İstanbul 2007.
5.KRAUTHEIMER, R., Early Christian and Byzantine Architecture, Pelican History of Art, Harmondsworth:Penguin Book 1965.
6.LASSUS, J., The Early Christian and Byzantine World, London, 1966.
7.MACDONALD, W., Early Christian and Byzantine Architecture, London, 1968.
8.MAINSTONE, J.R., Hagia Sophia, Thames&Hudson, London 1988.
9.MANGO, C., (Çev. M. Kadiroğlu), Bizans Mimarisi, Ankara 2006.
10.MATHEWS, T. F., The Early Churches of Constantinople Architecture and Liturgy, Pennsilvenia 1980.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
1. Hafta - Teorik
Dersin tanıtımı, Hristiyanlığın ortaya çıkışı hakkında genel bilgi. Constantinus Öncesi Dönem. Paganizmden Hristiyanlığa geçiş. İlk Hristiyanların ibadetlerini gizlice gerçekleştirdikleri mekanlar hakkında genel bilgi. Dura Europos, (görsel malzeme eşliğinde).
2. Hafta - Teorik
Bizans mimarisinde ilk Kiliseler: Bazilakalar. Roma döneminin mahkeme ve toplantı yapıları olan bazilikaların, Hristiyan mimarisine adaptasyonu. Yapı Malzemeleri-teknikler. (görsel malzeme eşliğinde
3. Hafta - Teorik
Örtü sistemlerine göre Bazilikaların gruplara ayrılması. Helenistik Bazilikalar:Constantinus Dönemi Yapıları: Roma San Giovanni in Laterano (313), Roma San Pietro (319), Beytüllahim Doğuş Kilisesi (333) (görsel malzeme eşliğinde).
4. Hafta - Teorik
Constantinus Dönemi Sonrası Helenistik Bazilikalar: (Anadolu’dan örnekler)Konstantinopolis Studios Bazilikası (görsel malzeme eşliğinde).
5. Hafta - Teorik
Constantinus Dönemi Sonrası Helenistik Bazilikalar: (Yunanistan’dan örnekler)Selanik Akeiropietos Bazilikası, Selanik Aziz Demetrios Bazilikası (görsel malzeme eşliğinde).
6. Hafta - Teorik
Constantinus Dönemi Sonrası Helenistik Bazilikalar: (İtalya’dan örnekler), Roma Santa Sabina Kilisesi Ravenna San Apollinare in Classe, Ravenna San Apollinare Nouvo Kilisesi (görsel malzeme eşliğinde).
7. Hafta - Teorik
Tonozlu Bazilikalar: Karaman ve Karadağ Kiliseleri. Kiliselerin plan özellikleri, bu tip kiliselerin genel özellikleri. Suriye Bazilikaları ile karşılaştırılması.1 No’lu Bazilika, 7 No’lu Bazilika. (görsel malzeme eşliğinde).
8. Hafta - Teorik
Kubbeli Bazilikalar: Ortaya çıkışı, tanımı, Mimari Özellikleri. Alahan Manastırı. (görsel malzeme eşliğinde).
9. Hafta - Teorik
Konstantinopolis/İstanbul Hagia Sophia Kilisesi. Kronikçi Prokopius’un “Yapılar” kitabı eşliğinde yapım süreci, malzeme kullanımı. (görsel malzeme eşliğinde).
10. Hafta - Teorik
Konstantinopolis/İstanbul Hagia Sophia Kilisesi. İnşa evreleri, plan ve süsleme özellikleri) (görsel malzeme eşliğinde).
11. Hafta - Teorik
Merkezi planlı Yapılar: Genel bilgi. Plan tipleri ve işlevleri. İstanbul Sergios Bakos Kilisesi, (mimari ve süsleme özellikleri) (görsel malzeme eşliğinde).
12. Hafta - Teorik
Ravenna San Vitale Kilisesi, Roma Santa Costanza (mimari ve süsleme özellikleri) (görsel malzeme eşliğinde).
13. Hafta - Teorik
Haç Planlı Yapılar: Genel bilgi. Ephesos Ioannes Kilisesi, Konstantinopolis Havarium Kilisesi (mimari ve süsleme özellikleri) (görsel malzeme eşliğinde).
14. Hafta - Teorik
Ravenna Gala Placidia Mauseliumu (görsel malzeme eşliğinde).
Değerlendirme
Değerlendirme TürüAdetYüzde
Ara Sınav (Vize)1%40
Dönem Sonu Sınavı (Final)1%60
İş Yükü Hesaplaması
EtkinlikSayısıÖn HazırlıkSüreToplam Iş Yükü (Saat)
Kuramsal Ders141242
Okuma9019
Bireysel Çalışma5015
Ara Sınav1718
Dönem Sonu Sınavı110111
TOPLAM İŞ YÜKÜ (Saat)75
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
PÇ-1
PÇ-2
PÇ-3
PÇ-4
PÇ-5
PÇ-6
PÇ-7
PÇ-8
PÇ-9
PÇ-10
PÇ-11
PÇ-12
OÇ-1
5
5
5
OÇ-2
5
5
OÇ-3
5
5
OÇ-4
5
4
OÇ-5
5
5
Adnan Menderes Üniversitesi - Bilgi Paketi / Ders Kataloğu
2026